Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ

Που κάποτε ήταν ατμοκίνητος.

Ο Αστικός Σιδηρόδρομος Πειραιά - Κηφισιάς, γνωστός ως «Ηλεκτρικός», μετράει σχεδόν ενάμισι αιώνα ζωής. Όταν ξεκίνησε ήταν ατμοκίνητος και συνέδεε την Αθήνα με τον Πειραιά που, μέχρι το 1869 που ξεκίνησε τη λειτουργία του, μπορούσες να τα προσεγγίσεις μόνο με άμαξες, άλογα και παμφορεία (σκεπαστά κάρα).

Η πρώτη ιδέα για τη δημιουργία του ήταν του Φρειδερίκου Φεράλδη το 1835, ένα χρόνο αφότου η Αθήνα έγινε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους, αλλά η κυβέρνηση την απέρριψε. Οκτώ χρόνια αργότερα, το 1843, ο Αλέξανδρος Ραγκαβής επανέλαβε δημοσίως την πρόταση και πάλι χωρίς ανταπόκριση. Το 1855 ο πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών, Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, κατέθεσε, επιτέλους, το πρώτο νομοσχέδιο για την ίδρυση σιδηροδρόμου Αθήνας - Πειραιά και ξεκινά μια μακρά διαπραγμάτευση για το ποιος θα υλοποιήσει το έργο. Τελικά, 12 ολόκληρα χρόνια αργότερα ο Άγγλος επιχειρηματίας Eduard Pickering το αναλαμβάνει και έναν χρόνο αργότερα μεταβιβάζει τις υποχρεώσεις του στην ιδρυθείσα από όμιλο Ανώνυμη Εταιρία του «Απ' Αθηνών εις Πειραιά Σιδηροδρόμου» - Σ.Α.Π. Α.Ε.

Στις 17 Φεβρουαρίου του 1869 η εταιρία τελειώνει το έργο και γίνεται η πρώτη δοκιμαστική διαδρομή. Τα επίσημα εγκαίνια γίνονται μέσα σε ατμόσφαιρα γενικής χαράς, στις 27 Φεβρουαρίου 1869, με επιβάτες στο πρώτο δρομολόγιο τη Βασίλισσα Όλγα, τον Πρωθυπουργό Ζαΐμη, υπουργούς, στρατιωτικούς, διπλωμάτες και άλλους επισήμους. Η ατμομηχανή διαθέτει 6 βαγόνια και καλύπτει τη διαδρομή των 8 χιλιομέτρων από το Θησείο στον Πειραιά περίπου σε 19 λεπτά. Τον Σεπτέμβριο του 1904 ο σιδηρόδρομος ηλεκτροδοτήθηκε και εγένετο «Ηλεκτρικός».

αττικη λιμανακια

Η απόσταση των 60 χιλιομέτρων που τον Αύγουστο καλύπτουμε σε τρεις ώρες είναι τώρα κάτι λιγότερο από μία, η πολυκοσμία που μας αναγκάζει να ξυπνάμε χάραμα για να προλάβουμε μια θέση στον ήλιο απλώς δεν υφίσταται, και τα νερά δεν είναι –ακόμα– αμφιβόλου ποιότητας, αλλά κρυστάλλινα κι ανέγγιχτα. Εντάξει, η θερμοκρασία τους μπορεί να είναι ακόμη λίγο αποθαρρυντική, αλλά με μια βαθιά ανάσα όλα λύνονται.   Ξεθάβουμε, λοιπόν, το μαγιό από τα βάθη της ντουλάπας, και πάμε να ανακαλύψουμε την διακριτική γοητεία της αττικής ακτογραμμής, όσο ακόμη αυτή υφίσταται. Λεγραινά: Είναι σαφώς η μεγαλύτερη, ίσως και η ωραιότερη, παραλία της αττικής ακτογραμμής. Ξεχωρίζει για την ανοιχτόχρωμη, ψιλή άμμο, τα γαλανά νερά, την έκτασή της και τον κόσμο που… λάμπει διά της απουσίας του, ακόμη και κάποιες μέρες του Αυγούστου, πόσο μάλλον στα μέσα Μαΐου. Αυτό το τελευταίο ίσως να οφείλεται στην –μεγάλη, αν και όχι απαγορευτική– απόσταση που τη χωρίζει από την Αθήνα. Θα τη βρείτε λίγο μετά το 60ό χιλιόμετρο Αθηνών-Σουνίου, στα όρια του Δήμου Λαυρίου. Στην πρώτη βουτιά, θα συμφωνήσετε μαζί μας ότι η απόσταση που διανύσατε άξιζε τον κόπο. Αν συμφωνείτε και στο ότι οι ξαπλώστρες/ ομπρέλες/ καντίνες σκοτώνουν την φυσική ομορφιά, μόλις βρήκατε τον παράδεισό σας. Χάρακας: Χρυσαφένια άμμος, καθαρά νερά, αρκετά μεγάλη έκταση και απουσία οποιασδήποτε «αξιοποίησης» θα χαλούσε το τοπίο. Ο Χάρακας είναι αρκετά απομακρυσμένος, αν και όχι τόσο όσο τα Λεγραινά, και η σύμβαση περισσότερη οδήγηση – καλύτερη παραλία τηρείται και εδώ στο έπακρο. Θα τον βρείτε στην κατεύθυνση προς Σούνιο, πλησιάζοντας τα όρια των Δήμων Λαυρίου και Κερατέας, και θα τον αναγνωρίσετε από την πινακίδα στο αριστερό σας χέρι που γράφει «παραδοσιακός οικισμός Χάρακα». Αφήνετε το αυτοκίνητο στο πλάτωμα που θα συναντήσετε ελάχιστα μέτρα παρακάτω, στα δεξιά του δρόμου, και διαλέγετε ένα σημείο χωρίς βραχάκια μέσα στο νερό για να βουτήξετε. Μαύρο Λιθάρι: Δεν θα την προτείναμε τον Δεκαπενταύγουστο, οπότε τα πλήθη κόσμου, οι ρακέτες και οι ξαπλώστρες την καθιστούν μάλλον ακατάλληλη, τόσο από άποψη καθαριότητας όσο και διασκέδασης. Τώρα, όμως, η αμμουδιά που της χάρισε την δημοτικότητά της βρίσκεται όλη στη διάθεσή σας, ενώ η βολική της απόσταση (39 χιλιόμετρα από την Αθήνα, λίγο μετά τη διασταύρωση των Καλυβίων επί της Αθηνών-Σουνίου) της δίνει έξτρα πόντους. Θυμάρι: Είναι, στην πραγματικότητα, δύο παραλίες σε μία: ένας μικρός κολπίσκος στρωμένος με ψιλό βοτσαλάκι στα δεξιά του πλατώματος όπου θα αφήσετε το αυτοκίνητο, και μια μεγάλη αμμουδιά στα αριστερά του. Θα την βρείτε λίγο μετά τα ταβερνάκια στην Παλαιά Φώκαια, ελάχιστα μέτρα από την πινακίδα που αναγράφει «Θυμάρι». Τα νερά είναι πεντακάθαρα –τουλάχιστον για τα δεδομένα της Αττικής– αλλά τα βραχάκια μέσα στο νερό θέλουν προσοχή. Αν πεινάσετε, η καλύτερη από τις προαναφερθείσες ταβέρνες είναι η Γαλήνη, η πρώτη που συναντάτε στον δρόμο της επιστροφής προς την Αθήνα. Δοκιμάστε φρέσκο καλαμάρι, θα μας θυμηθείτε. Καβούρι: Αν μία παραλία της αττικής ακτογραμμής είναι συνδεδεμένη με το βραδινό μπάνιο, αυτή είναι το Καβούρι. Σε απόσταση αναπνοής από το κέντρο της Αθήνας, μόλις 10 χιλιόμετρα, και χωρίς ούτε ένα βοτσαλάκι στο οποίο θα μπορούσατε να σκοντάψετε, και «οργάνωση» μόνο μπροστά στο Divani Palace. Τα νερά είναι καθαρά, ο κόσμος αυτήν την εποχή ελάχιστος και το τοπίο του πράσινου κολπίσκου που αγκαλιάζει την θάλασσα τουλάχιστον εξωτικό για αθηναϊκό σκηνικό. Λιμανάκια: Δεν είναι ακριβώς «παραλία», είναι βασικά βράχια. Κάτω από αυτά τα βράχια όμως απλώνονται τα πιο βαθυγάλαζα νερά που θα συναντήσετε σε όλη την αττική ακτογραμμή –γι’ αυτό τα αγαπάει πολύς κόσμος. Τα Σαββατοκύριακα από τον Ιούνιο και μετά θα χρειαστεί να βάλετε ξυπνητήρι για να προλάβετε έστω και ένα τετραγωνικό μέτρο ελεύθερο να απλώσετε την πετσέτα σας. Προς το παρόν, μπορείτε να απολαύσετε ανενόχλητοι την απόχρωση των νερών, και να φανείτε γενναίοι, βουτώντας με την μία, αφού δεν θα έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε πρώτα τη θερμοκρασία του νερού με τις άκρες των δαχτύλων σας. ΚΑΠΕ: Έγινε το απόλυτο hype πριν από τέσσερα χρόνια, όταν όλοι μιλούσαν για την «μυστική» παραλία της Αττικής –που, όπως ήταν φυσικό, μετά από λίγο έγινε η πιο γεμάτη παραλία της Αττικής. Αν έχετε μια ελπίδα να την βρείτε άδεια κάποια περίοδο, αυτή είναι τώρα. Αν δεν την έχετε εντοπίσει μέχρι στιγμής, θα την βρείτε κατηφορίζοντας τον χωματόδρομο μετά την πινακίδα που γράφει με μεγάλα ευκρινή γράμματα “Ιδιοκτησία ΚΑΠΕ”, στο δεξί σας χέρι οδηγώντας προς τα Λεγραινά. Στο τέλος του χωματόδρομου παρκάρετε και συνεχίζετε στην κατηφόρα με τα πόδια, έως ότου αρχίσουν τα σκαλοπάτια που σας οδηγούν στο μικρό, αμμουδερό κολπάκι με τα γαλάζια νερά. Πόρτο Ράφτη: Τρεις παραλίες, τρεις προτάσεις για μαγιάτικες βουτιές: εξαιρετικά νερά στον Άγιο Σπυρίδωνα και την Αγία Μαρίνα, ρομαντζάδα και εξωτικό σκηνικό στην Ερωτοσπηλιά, χρυσαφένια άμμος και στις τρεις περιπτώσεις. Στην τελευταία, θα χρειαστεί να έρθετε νωρίς, διότι κοιτά προς την Ανατολή, με αποτέλεσμα να είναι σκιερή από το μεσημέρι και μετά. Αν πεινάσετε, οι γύρω ταβέρνες σερβίρουν νοστιμότατο ψάρι και άλλες θαλασσινές λιχουδιές, σε λογικές τιμές. Κακιά Θάλασσα: Όταν δεν φυσάει Βοριάς, είναι μία από τις πιο καθαρές παραλίες της Αττικής. Είναι στρωμένη με ψιλό βοτσαλάκι έξω και άμμο μέσα στο νερό και διαθέτει μια σχετική οργάνωση με ξαπλώστρες, ομπρέλες και κούνιες για τα πιτσιρίκια σας –δεν θα πληρώσετε όμως εισιτήριο για να μπείτε, ούτε θα υποχρεωθείτε να νοικιάσετε ξαπλώστρα αν δεν θέλετε. Απέχει 52 χιλιόμετρα, ή μία περίπου ώρα οδήγησης, από το κέντρο της Αθήνας. Ψάθα: Οι λάτρεις του ελεύθερου κάμπινγκ της αφιερώνουν τα καλοκαιρινά weekends τους, κι αυτό λέει πολλά για την ομορφιά της παραλίας και το feeling διακοπών που εγγυάται. Είναι μια από τις πλέον μακρινές –ίσως εδώ να οφείλεται και το προαναφερθέν feeling– καθώς απέχει 66 περίπου χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας. Είναι, όμως, και μια από τις καλύτερες: είναι βοτσαλωτή, μέσα κι έξω από το νερό, διαθέτει κρυστάλλινα νερά και μερικά εξαιρετικά ταβερνάκια και ουζερί να την περιτριγυρίζουν.

ΤΑ ΛΙΜΑΝΑΚΙΑ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΑΝΤΩΝΗ ΤΡΙΤΣΗ

Το μεγαλύτερο οργανωμένο πάρκο της Αθήνας που εκτείνεται σε 1.200 στρέμματα, το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης» στον δήμο Ιλίου, προσπαθεί τους τελευταίους μήνες να ανακάμψει και να αφήσει πίσω του τις εικόνες εγκατάλειψης που κυριαρχούσαν τα προηγούμενα χρόνια.

Αν και έχει αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα στο παρελθόν, εκ των οποίων ορισμένα συνεχίζουν να υπάρχουν, όπως αυτό της χρηματοδότησης, τον τελευταίο χρόνο το πάρκο έχει μεταμορφωθεί τόσο με τη βοήθεια της νέας διοίκησής του όσο και με την έντονη δράση και παρουσία των εθελοντών.

Νέο πρόσωπο
Η εικόνα εγκατάλειψης που επικρατούσε σε πολλά σημεία της τεράστιας αυτής έκτασης έχει αλλάξει ριζικά και ένα ανανεωμένο πάρκο υποδέχεται πλέον τους χιλιάδες επισκέπτες που ειδικά τα Σαββατοκύριακα κατακλύζουν τον χώρο.

Πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους πνεύμονες πρασίνου της και αποτελεί ένα από τα τελευταία καταφύγια άγριας ζωής στο αστικό περιβάλλον της Αττικής. «Τον τελευταίο χρόνο έχει δοθεί μεγάλη βαρύτητα για την ανάδειξη του πάρκου μέσω των πολλών δραστηριοτήτων που διοργανώνονται.

Προσπαθούμε με όσα μέσα διαθέτουμε να συντηρούμε και να βελτιώνουμε συνεχώς την εικόνα του», αναφέρει η Τζούλια Τζώρτζη, διευθύντρια του Οργανισμού Διοίκησης και Διαχείρισης του Πάρκου. Η αλλαγή είναι εμφανής σε σχέση με την παλαιότερη εικόνα του πάρκου, όπου τα σημάδια εγκατάλειψης κυριαρχούσαν σε όλη την έκταση. Οι φυτεύσεις δέντρων και λουλουδιών, οι εργασίες καθαρισμού και συντήρησης εγκαταστάσεων είναι ορισμένες από τις πρώτες κινήσεις που έχουν γίνει προκειμένου το πάρκο να αλλάξει πρόσωπο. Σε μερικούς μήνες, μάλιστα, θα λειτουργήσει και το σύστημα ανακύκλωσης υδάτων που θα καλύπτει τις ανάγκες του πάρκου σε άρδευση και πυροπροστασία, ενώ στα μελλοντικά σχέδια περιλαμβάνεται και η δημιουργία δικτύου ποδηλατοδρόμων.

Το δίκτυο εθελοντών
Καθοριστικός στο λίφτινγκ που έχει υποστεί το «Αντώνης Τρίτσης», είναι ο ρόλος του Δικτύου Εθελοντών του Πάρκου, οι οποίοι μέσω των πολλών δράσεων που οργανώνουν φροντίζουν για να διατηρηθεί το πάρκο ζωντανό. «Ο αριθμός των εθελοντών έχει αυξηθεί σημαντικά τον τελευταίο καιρό.

Αν και στην αρχή συμμετείχαν στις δράσεις εθελοντές από τους γειτονικούς δήμους, σήμερα έρχεται κόσμος για να βοηθήσει απ’ όλη την Αττική, ακόμη και από περιοχές όπως το Φάληρο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αντώνης Βικελής, συντονιστής του Δικτύου Εθελοντών. Ωστόσο, η χρόνια εγκατάλειψη, η κακοδιαχείριση και η έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης έχουν φέρει πολλές φορές το τεράστιο αυτό φυσικό πάρκο στο όριο της καταστροφής.

Το βασικότερο πρόβλημα που εξακολουθεί να υπάρχει είναι αυτό της χρηματοδότησης αλλά και της έλλειψης προσωπικού, καθώς οι τρεις υπάλληλοι που είναι υπεύθυνοι για τη φροντίδα του χώρου δεν επαρκούν. Όπως σημειώνει ο Σταύρος Μηλιώνης, αναπληρωτής πρόεδρος του Οργανισμού, έχει υπολογιστεί πως για τη συντήρηση όλης της έκτασης χρειάζεται ένα εκατομμύριο ευρώ τον χρόνο.

Αν και από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων έχουν εγκριθεί 1.800.000 ευρώ, ακόμη αυτό το ποσό δεν έχει εκταμιευθεί, λόγω των δύσκολων οικονομικών συγκυριών. Παράλληλα, άγνωστο παραμένει αν η ιδιωτική εταιρεία φύλαξης θα συνεχίσει να προσέχει το πάρκο, λόγω έλλειψης χρημάτων.
Περιβαλλοντική εκπαίδευση
 Η πλούσια βιοποικιλότητα του πάρκου «Αντώνης Τρίτσης» είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του και φυλάσσεται σαν θησαυρός τόσο από τον οργανισμό διαχείρισης όσο και από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, που από το 2005 υλοποιεί δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ενημέρωσης, οι οποίες γνωρίζουν μεγάλη ανταπόκριση από τους μικρούς επισκέπτες. Οι αριθμοί μιλούν μόνοι τους, αφού κάθε χρόνο στα προγράμματα συμμετέχουν περίπου 6.000 μαθητές, που επισκέπτονται το πάρκο με το σχολείο τους, ενώ άλλοι τόσοι περίπου συμμετέχουν μεμονωμένα.

«Τα σημάδια βελτίωσης σε όλη την έκταση είναι ορατά και όλοι από την πλευρά τους βοηθούν στην ανάδειξη και συντήρησή του. Μέσω και των εκδηλώσεων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, ο κόσμος έχει αντιληφθεί τον σημαντικό ρόλο του πάρκου. Οι κινήσεις που γίνονται τον τελευταίο καιρό είναι προς τη σωστή κατεύθυνση», σχολιάζει η Πηνελόπη Πετράκου, υπεύθυνη προγράμματος της Ορνιθολογικής Εταιρείας στο πάρκο «Αντώνης Τρίτσης».

Σπάνιο οικοσύστημα

Το πάρκο στο σύνολό του αποτελεί ένα από τα τελευταία καταφύγια άγριας ζωής στην Αθήνα και μέσα στα 1.200 στρέμματα φωλιάζουν πολλά είδη ζώων όπως αμφίβια, ερπετά, μικρά θηλαστικά και σκαντζόχοιροι, ενώ καταφύγιο βρίσκουν και 182 είδη πουλιών, εκ των οποίων ορισμένα είναι σπάνια, όπως οι ερωδιοί και οι αλκυόνες. Μάλιστα, όπως σημειώνει η Πηνελόπη Πετράκου, τον τελευταίο καιρό έχει αυξηθεί ο αριθμός των άγριων υδρόβιων πουλιών, όπως επίσης και ο αριθμός των ειδών που παρατηρούνται συνολικά στο πάρκο.

 Όσο πλούσια είναι πανίδα, εξίσου πλούσια είναι και η βλάστηση του πάρκου, όπου κυριαρχεί η χαλέπιος πεύκη. Κλήματα, φιστικιές και ελιές, κυπαρίσσια, κουκουναριές και κουτσουπιές, σε συνδυασμό με το βασικό στοιχείο του πάρκου, τις έξι τεχνητές λίμνες, δημιουργούν ένα μοναδικό τοπίο.