ΚΤΙΡΙΑ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΟΜΑΔΩΝ ΕΔΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ
Tης Ιωαννας Φωτιαδη
Τα ερειπωμένα σπίτια που είναι έτοιμα να καταρρεύσουν και γίνονται «στέκια» τοξικομανών, αλλά και καταφύγια αστέγων και μεταναστών, πολλαπλασιάζονται στο κέντρο της Αθήνας. Αυτή η ανεκμετάλλευτη «προίκα» του Δήμου Αθηναίων, που χρησιμεύει... παράλληλα ως άλλοθι για τη στέγαση ανήμπορων και περιθωριακών, εκτιμάται σε 1.640 εγκαταλελειμμένα κτίρια (το μεγάλο ποσοστό αυτών εντοπίζεται στο έκτο δημοτικό διαμέρισμα, πέριξ της περιοχής της πλατείας Αμερικής). Σε όλη την πρωτεύουσα, ωστόσο, οικήματα αφημένα στον χρόνο, με ετοιμόρροπα παραθυρόφυλλα και κατεστραμμένες σκεπές, «κοσμούν» κεντρικούς δρόμους και μικρά δρομάκια μαρτυρώντας αδυναμία της πολιτείας, αλλά και ανέχεια των ιδιοκτητών, οι οποίοι ως έσχατη λύση «μπαζώνουν» πόρτες και παράθυρα για να απομακρύνουν τους ανεπιθύμητους ενοίκους.
Ταυτόχρονα, καθώς πολλά από τα κτίρια έχουν δαιδαλώδες ιδιοκτησιακό καθεστώς, γίνονται κατάλυμα ατόμων ή ομάδων που αναζητούν στέγη. Αλλωστε, στην Αθήνα επί δεκαετίες, συνεχίζονται «ιστορικές» καταλήψεις κτιρίων από ομάδες του καλούμενου αντιεξουσιαστικού χώρου. Στην προεκλογική περίοδο των δημοτικών εκλογών, η αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων σπιτιών επανήλθε πομπωδώς στο πρόγραμμα των συνδυασμών, ενώ το θέμα συζητήθηκε και στο τελευταίο δημοτικό συμβούλιο. Οι κάτοικοι της Αθήνας, βέβαια, έχουν ακούσει πολλές φορές υποσχέσεις σχετικά με την αναβάθμιση της πόλης τους – γι' αυτό «κρατούν» μικρό καλάθι.
Μόνο η μαρμάρινη επιγραφή της διάσημης «βίλας Αμαλία», στη συμβολή των οδών Χέυδεν και Αχαρνών, θυμίζει ότι κάποτε το κτίριο αυτό ήταν σχολείο: το 2ο Γυμνάσιο Aρρένων. «Στην Kατοχή οι Γερμανοί είχαν επιτάξει τη βίλα», λέει στην «Κ» ηλικιωμένη κάτοικος από τη γειτονιά – «τότε, η Χέυδεν ήταν χωματόδρομος». Το 1976, το σχολείο μεταφέρθηκε αλλού και μέχρι το 1990 παρέμενε άδειο και αναξιοποίητο. Από τότε χρονολογείται η κατάληψη διαρκείας του κτιρίου. Οι ένοικοι εκφράζονται μέσω του δικού τους blog, ενώ οργανώνουν πολλές εκδηλώσεις: προβολές ταινιών, συζητήσεις για κοινωνικά θέματα, καλοκαιρινά πάρτι. Οι καταληψίες, αυτοαποκαλούμενοι αναρχικοί, διατηρούν, ωστόσο, αρμονικές σχέσεις με τους καταστηματάρχες και κατοίκους της περιοχής.
«Είναι ευγενικά παιδιά», λένε γείτονές τους, «δουλεύουν τα πρωινά και επιστρέφουν σπίτι το απόγευμα». Δεν τους βλέπουμε, μόνον όταν συμμετέχουν σε πορείες και διαδηλώσεις. Οι γείτονες μπορεί να είναι συμφιλιωμένοι με τους καταληψίες, δεν ισχύει, ωστόσο, το ίδιο με την αστυνομία, που σύμφωνα με τους κατοίκους... αποφεύγει το εν λόγω οικοδομικό τετράγωνο. Οι κάτοικοι αναπολούν τις διάφορες απόπειρες της πολιτείας να... ανακαταλάβει και να αναπαλαιώσει το σπίτι, όπως το παράλληλο σχέδιο με την ανάπλαση της οδού Χέυδεν.
Η οδός άλλαξε, αλλά η βίλα ξεχάστηκε. Τελικά, δράση ανέλαβαν οι καταληψίες, όπως άλλωστε μαρτυρεί και η πινακίδα που οι ίδιοι έχουν αναρτήσει στην είσοδο του νεοκλασικού. «Αποκατάσταση της Κατάληψης Villa Amalias, Προϋπολογισμός (ποιος προϋπολογισμός;) Κατασκευή: εργοτάξιο αλληλεγγύης, Ανάδοχος: οργανισμός ζωντανών κτιρίων, Αρ. Αδείας: 3/1990». Οι «ένοικοι» αποφάσισαν να «νοικοκυρέψουν» τον χώρο και ανέλαβαν το εξωτερικό βάψιμο του κτιρίου, που σήμερα είναι από τη μία πλευρά κίτρινο.
Στη συμβολή των οδών Λέλας Καραγιάννη και Δροσοπούλου, στο «φιλέτο» της Κυψέλης, το ασπρόμαυρο πανό όπως και καλώδια στον φράχτη μαρτυρούν την πολύχρονη κατάληψη. Το 1988, ομάδα φοιτητών αποφάσισε να κατοικήσει στο μέχρι τότε εγκαταλελειμμένο κτίσμα ιδιοκτησίας Πανεπιστημίου Αθηνών και υπουργείου Παιδείας. Στόχος, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, «να γίνει ένας χώρος αυτοστέγασης, συλλογικής ζωής και δράσης». Πριν από τρία χρόνια, οι ένοικοι –γνωστοί ως «κατάληψη Λέλας Καραγιάννη 37» – γιόρτασαν τα 20 χρόνια της κατάληψης. Κατά καιρούς, πολλοί αρμόδιοι ή μη έχουν αποπειραθεί να διαβούν το άβατο της ιστορικής βίλας χωρίς απτό αποτέλεσμα.
Για τους ομοϊδεάτες των καταληψιών η βίλα αποτελεί σύμβολο, καθώς είναι ίσως η παλαιότερη κατάληψη. Την «αντέγραψαν» όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και σε άλλες πόλεις, όπως στο Ηράκλειο, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και τον Βόλο. Χώροι «αυτοδιοικούμενοι» εντοπίζονται, ωστόσο, σε όλη την Αττική, στο Χαλάνδρι (κατάληψη κτήματος Πραποπούλου) και στο Μπραχάμι (Ελευθεριακό Στέκι «Πικροδάφνη»). Περιττό να υπογραμμισθεί ότι ο νόμος λοξοδρομεί σε πολλές περιπτώσεις.
Tης Ιωαννας Φωτιαδη
Τα ερειπωμένα σπίτια που είναι έτοιμα να καταρρεύσουν και γίνονται «στέκια» τοξικομανών, αλλά και καταφύγια αστέγων και μεταναστών, πολλαπλασιάζονται στο κέντρο της Αθήνας. Αυτή η ανεκμετάλλευτη «προίκα» του Δήμου Αθηναίων, που χρησιμεύει... παράλληλα ως άλλοθι για τη στέγαση ανήμπορων και περιθωριακών, εκτιμάται σε 1.640 εγκαταλελειμμένα κτίρια (το μεγάλο ποσοστό αυτών εντοπίζεται στο έκτο δημοτικό διαμέρισμα, πέριξ της περιοχής της πλατείας Αμερικής). Σε όλη την πρωτεύουσα, ωστόσο, οικήματα αφημένα στον χρόνο, με ετοιμόρροπα παραθυρόφυλλα και κατεστραμμένες σκεπές, «κοσμούν» κεντρικούς δρόμους και μικρά δρομάκια μαρτυρώντας αδυναμία της πολιτείας, αλλά και ανέχεια των ιδιοκτητών, οι οποίοι ως έσχατη λύση «μπαζώνουν» πόρτες και παράθυρα για να απομακρύνουν τους ανεπιθύμητους ενοίκους.
Ταυτόχρονα, καθώς πολλά από τα κτίρια έχουν δαιδαλώδες ιδιοκτησιακό καθεστώς, γίνονται κατάλυμα ατόμων ή ομάδων που αναζητούν στέγη. Αλλωστε, στην Αθήνα επί δεκαετίες, συνεχίζονται «ιστορικές» καταλήψεις κτιρίων από ομάδες του καλούμενου αντιεξουσιαστικού χώρου. Στην προεκλογική περίοδο των δημοτικών εκλογών, η αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων σπιτιών επανήλθε πομπωδώς στο πρόγραμμα των συνδυασμών, ενώ το θέμα συζητήθηκε και στο τελευταίο δημοτικό συμβούλιο. Οι κάτοικοι της Αθήνας, βέβαια, έχουν ακούσει πολλές φορές υποσχέσεις σχετικά με την αναβάθμιση της πόλης τους – γι' αυτό «κρατούν» μικρό καλάθι.
Μόνο η μαρμάρινη επιγραφή της διάσημης «βίλας Αμαλία», στη συμβολή των οδών Χέυδεν και Αχαρνών, θυμίζει ότι κάποτε το κτίριο αυτό ήταν σχολείο: το 2ο Γυμνάσιο Aρρένων. «Στην Kατοχή οι Γερμανοί είχαν επιτάξει τη βίλα», λέει στην «Κ» ηλικιωμένη κάτοικος από τη γειτονιά – «τότε, η Χέυδεν ήταν χωματόδρομος». Το 1976, το σχολείο μεταφέρθηκε αλλού και μέχρι το 1990 παρέμενε άδειο και αναξιοποίητο. Από τότε χρονολογείται η κατάληψη διαρκείας του κτιρίου. Οι ένοικοι εκφράζονται μέσω του δικού τους blog, ενώ οργανώνουν πολλές εκδηλώσεις: προβολές ταινιών, συζητήσεις για κοινωνικά θέματα, καλοκαιρινά πάρτι. Οι καταληψίες, αυτοαποκαλούμενοι αναρχικοί, διατηρούν, ωστόσο, αρμονικές σχέσεις με τους καταστηματάρχες και κατοίκους της περιοχής.
«Είναι ευγενικά παιδιά», λένε γείτονές τους, «δουλεύουν τα πρωινά και επιστρέφουν σπίτι το απόγευμα». Δεν τους βλέπουμε, μόνον όταν συμμετέχουν σε πορείες και διαδηλώσεις. Οι γείτονες μπορεί να είναι συμφιλιωμένοι με τους καταληψίες, δεν ισχύει, ωστόσο, το ίδιο με την αστυνομία, που σύμφωνα με τους κατοίκους... αποφεύγει το εν λόγω οικοδομικό τετράγωνο. Οι κάτοικοι αναπολούν τις διάφορες απόπειρες της πολιτείας να... ανακαταλάβει και να αναπαλαιώσει το σπίτι, όπως το παράλληλο σχέδιο με την ανάπλαση της οδού Χέυδεν.
Η οδός άλλαξε, αλλά η βίλα ξεχάστηκε. Τελικά, δράση ανέλαβαν οι καταληψίες, όπως άλλωστε μαρτυρεί και η πινακίδα που οι ίδιοι έχουν αναρτήσει στην είσοδο του νεοκλασικού. «Αποκατάσταση της Κατάληψης Villa Amalias, Προϋπολογισμός (ποιος προϋπολογισμός;) Κατασκευή: εργοτάξιο αλληλεγγύης, Ανάδοχος: οργανισμός ζωντανών κτιρίων, Αρ. Αδείας: 3/1990». Οι «ένοικοι» αποφάσισαν να «νοικοκυρέψουν» τον χώρο και ανέλαβαν το εξωτερικό βάψιμο του κτιρίου, που σήμερα είναι από τη μία πλευρά κίτρινο.
Στη συμβολή των οδών Λέλας Καραγιάννη και Δροσοπούλου, στο «φιλέτο» της Κυψέλης, το ασπρόμαυρο πανό όπως και καλώδια στον φράχτη μαρτυρούν την πολύχρονη κατάληψη. Το 1988, ομάδα φοιτητών αποφάσισε να κατοικήσει στο μέχρι τότε εγκαταλελειμμένο κτίσμα ιδιοκτησίας Πανεπιστημίου Αθηνών και υπουργείου Παιδείας. Στόχος, σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, «να γίνει ένας χώρος αυτοστέγασης, συλλογικής ζωής και δράσης». Πριν από τρία χρόνια, οι ένοικοι –γνωστοί ως «κατάληψη Λέλας Καραγιάννη 37» – γιόρτασαν τα 20 χρόνια της κατάληψης. Κατά καιρούς, πολλοί αρμόδιοι ή μη έχουν αποπειραθεί να διαβούν το άβατο της ιστορικής βίλας χωρίς απτό αποτέλεσμα.
Για τους ομοϊδεάτες των καταληψιών η βίλα αποτελεί σύμβολο, καθώς είναι ίσως η παλαιότερη κατάληψη. Την «αντέγραψαν» όχι μόνο στην Αθήνα, αλλά και σε άλλες πόλεις, όπως στο Ηράκλειο, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και τον Βόλο. Χώροι «αυτοδιοικούμενοι» εντοπίζονται, ωστόσο, σε όλη την Αττική, στο Χαλάνδρι (κατάληψη κτήματος Πραποπούλου) και στο Μπραχάμι (Ελευθεριακό Στέκι «Πικροδάφνη»). Περιττό να υπογραμμισθεί ότι ο νόμος λοξοδρομεί σε πολλές περιπτώσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου