Η αλήθεια για τις Γερμανικές αποζημιώσεις

της Ελίνας Γαληνού

Το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων προς την Ελλάδα, είναι ένα καυτό θέμα αλλά και μια εκκρεμότητα που δεν έχει κλείσει. «Θα μας αποζημιώσει η Γερμανία;» αναρωτιούνται πολλοί ενώ συγγενείς θυμάτων και ζώντες μάρτυρες της Ιστορίας, περιμένουν ακόμα. Εξήντα έξη χρόνια μετά το τέλος του Β’ ΠΠ και πενήντα από την πρώτη θετική κίνηση, το θέμα παραμένει ακόμα ανοιχτό…

Η Γερμανία , υποχρεώθηκε από τους Συμμάχους μετά το τέλος του πολέμου να καταβάλει υψηλές πολεμικές αποζημιώσεις για τις ζημιές που προκάλεσε ο πόλεμος στις νικήτριες χώρες. Τα αιτήματα της Ελλάδας κατατέθηκαν στην διάσκεψη των συμμάχων στο Παρίσι τον Δεκέμβριο του 1945 και το οικονομικό τους ύψος ανερχόταν σε 12 δις $ (αγοραστικής αξίας 1938). Η διάσκεψη αναγνώρισε ένα μέρος του αιτήματος αντίστοιχο σε 7,2 δις $ (με επιτόκιο 3%) -ποσό αρκετά μικρότερο για το μέγεθος της καταστροφής που είχε υποστεί η χώρα.
Στις 18 Μαρτίου 1960, υπογράφτηκε η Σύμβαση μεταξύ Ελλάδας και Γερμανικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας ώστε να καταβληθεί από την γερμανική πλευρά το ποσό των 115 εκατ. Μάρκων για τις οικογένειες των θυμάτων κατοχής. Εκ μέρους των δύο πλευρών, υπέγραψαν στη Βόννη ο Έλληνας πρέσβης Θεόδωρος Υψηλάντης και ο Dr. Hilger van Scherpenberg Γερμανός Υφυπουργός Εξωτερικών. Βάσει αυτής της συμφωνίας, η Σύμβαση όριζε να καταβληθεί το ποσό των 115 εκ. μάρκων στην ελληνική κυβέρνηση και να αποδοθεί στις οικογένειες των θυμάτων γερμανικής κατοχής για διώξεις που υπέστησαν λόγω φυλής, θρησκείας ή κοσμοθεωρίας….
Όμως σε άρθρο της συγκεκριμένης Συμφωνίας αναφέρεται ότι «διά της εν άρθρω προβλεπομένης πληρωμής ρυθμίζονται οριστικώς άπαντα τα ζητήματα τα αναφερόμενα στις σχέσεις Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας Γερμανίας προς την Ελλάδα, μη θιγομένων ενδεχομένων νόμιμων απαιτήσεων Ελλήνων υπηκόων…» Ο Έλληνας πρέσβης Υψηλάντης, είχε απαντήσει γραπτά «η κυβέρνηση της Ελλάδος επιφυλάσσεται όπως προβάλει νέας απαιτήσεις, αίτινες προέρχονται εξ εθνικοσοσια-λιστικών μέτρων διώξεως κατά την διάρκεια του πολέμου και της κατοχής…» Η γερμανική πλευρά δέχτηκε την ελληνική απάντηση και το 1961 κυρώθηκε η Σύμβαση της Βόννης «περί παροχών υπέρ Ελλήνων υπηκόων θιγέντων υπό εθνικοσοσιαλιστικών μέτρων διώξεως..» γεγονός που επισημοποιούσε ότι το θέμα πολεμικών αποζημιώσεων δεν είχε κλείσει…

Η πρώτη αποζημίωση που λάβαμε από τη Γερμανία το 1961, ήταν ύψους 4,8 εκ. μάρκα για Έλληνες καπνοπαραγωγούς για τις σοδιές που άρπαξαν οι εθνικοσοσιαλιστές. Τον Σεπτέμβριο του 1990 υπογράφτηκε στη Μόσχα άλλη Συνθήκη «για την οριστική τακτοποίηση των σχέσεων με τη Γερμανία μεταξύ των 2 Γερμανιών, η οποία θεωρείται Συνθήκη Ειρήνης και ανοίγει τον δρόμο για την έγερση διεκδικήσεων έναντι της ενοποιημένης πλέον Γερμανίας.» Αυτό σήμαινε ότι και η Ελλάδα θα μπορούσε να ενεργοποιήσει την «επιφύλαξη για περαιτέρω διεκδικήσεις» που είχε ενσωματωθεί στην Συμφωνία του 1960, και να προβάλει νέες απαιτήσεις για συνέπειες διώξεων κατά την κατοχή.
Είναι γεγονός ότι εάν αποτιμηθεί το συνολικό ύψος ζημιών που υπέστη η χώρα μας κατά την γερμανική κατοχή, το ποσό των 115 εκ. μάρκων που είχε ήδη δώσει η Γερμανία δεν ήταν παρά ένα ασήμαντο μέρος των οφειλών. Οι Γερμανοί κατά την κατοχή, είχαν στραγγίξει εντελώς τις παραγωγές της χώρας μέσω λεηλασιών και επιβολής εξόδων συντήρησης του κατοχικού στρατού (η ελληνική παραγωγή διέτρεφε ως και τη στρατιά του Ρόμελ στην Αφρική). Η αγροτική παραγωγή, η κτηνοτροφία, ο δασικός πλούτος λεηλατήθηκαν ή καταστράφηκαν από τους Γερμανούς. Η βιομηχανική παραγωγή είχε διακοπεί εντελώς. Κατά το 1942, η ελληνική οικονομία ήταν εντελώς διαλυμένη, ενώ ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός την οδήγησε στην εξαθλίωση. Χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν από την πείνα κυρίως στα αστικά κέντρα και τα άγονα νησιά, ενώ η μαύρη αγορά οργίαζε. Η άνοδος του πληθωρισμού υποβάθμιζε τη δραχμή ανεβάζοντας ασταμάτητα την τιμή της χρυσής λίρας. Η ζημιά που υπέστη η χώρα μας ως το 1944 λόγω πληθωρισμού, εκτιμάται σε 27,45 εκ. χρυσές λίρες ή 549 εκ. $.
Το Κατοχικό Δάνειο επιβάρυνε την Ελλάδα να πληρώνει κάθε μήνα και προκαταβολικά 1,5 τρις δρχ στις δυνάμεις κατοχής, ποσό που ανήλθε το 1942 στα 8 τρις το μήνα. Με βάση υπολογισμούς και έγγραφα από την Τράπεζα της Ελλάδος και του Υπουργείου Οικονομικών, η επιβάρυνση της χώρας μας από το κατοχικό δάνειο, εκτιμάται στο ποσό των 21 δις $ σε σημερινές τιμές!

Η καταστροφή στις υποδομές της χώρας καταγράφηκε από τον Δοξιάδη και παρουσιάστηκε σε έκθεση από τον ίδιο, στον ΟΗΕ το 1947. Η Ελλάδα απώλεσε περίπου το 56% του οδικού δικτύου της και το 30% των οικοδομών της. Απώλεσε ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκινήτων, λεωφορείων, φορτηγών, βαγονιών, σχεδόν όλο το τηλεφωνικό και τηλεγραφικό της υλικό, τα περισσότερα επιβατικά και εμπορικά πλοία. Πάνω από 1000 χωριά βομβαρδίστηκαν ή κάηκαν από ναζιστικά στρατεύματα ενώ ο αριθμός νεκρών Ελλήνων, εκτιμάται πάνω από μισό εκατομμύριο (ολοκαυτώματα, μάχες, εκτελέσεις, βασανισμοί, θάνατοι από πείνα). Δεν έχει βέβαια μελετηθεί ως τώρα η οικονομική αξία των απωλεσθέντων ζωών λόγω του πολέμου στην Ελλάδα, αλλά έχουν γίνει κάποιες ατομικές προσφυγές (1997 συγγενείς θυμάτων σφαγής Διστόμου).

Και ο ίδιος ο Υπουργός της Εθνικής Οικονομίας του Ράιχ είχε ομολογήσει ότι η Ελλάδα «δοκιμάστηκε από τα δεινά του πολέμου όσο καμιά άλλη χώρα» ενώ ο Χίτλερ είχε παραδεχτεί ότι «πρέπει να εξοφλήσουμε το κατοχικό δάνειο στην Ελλάδα»
Ολα αυτά τα δεινά που ανάγκασαν την Ελλάδα να ξαναρχίσει από το μηδέν μετά τον πόλεμο, είχαν τεράστιο αρνητικό αντίκτυπο στην εξέλιξη της οικονομικής μας ιστορίας εννοείται. Και το ερώτημα παραμένει ανοιχτό. «Θα λάβουμε ποτέ την αποζημίωση που δικαιούμαστε από την Γερμανία» ή το ζήτημα θα μείνει σε εκκρεμότητα εσαεί;
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: M.LAGANA