Εφηβοι στους δρόμους του εγκλήματος

Η τελευταία αποκάλυψη για τους 15χρονους που έκλεβαν σπίτια και καταστήματα στη Σαλαμίνα αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου σε μια σειρά από επεισόδια βίας και ληστειών με πρωταγωνιστές παιδιά. Στα συναισθηματικά κενά, στο οικογενειακό περιβάλλον και στη ρευστότητα λόγω κρίσης αποδίδουν το φαινόμενο οι ειδικοί

Οι ανήλικοι παραβάτες μπορεί να μη διαθέτουν όπλα, ωστόσο οι επιθέσεις κρίνονται ιδιαίτερα «σκληρές»



«Ποιος το περίμενε πως πίσω από τη διάρρηξη και τις εκτεταμένες καταστροφές στο γραφείο μου ήταν τέσσερα παιδιά!». Το σχόλιο ανήκει σε ένα από τα «θύματα» της παρέας των 15χρονων που φέρεται να είχε «ρημάξει» σπίτια, καταστήματα και γραφεία στη Σαλαμίνα.
Οι τέσσερις έφηβοι συνελήφθησαν την περασμένη Δευτέρα, κατηγορούμενοι για τουλάχιστον δέκα κλοπές και διαρρήξεις που σημειώθηκαν τον τελευταίο μήνα στο νησί. Ούτε το παγκάρι της εκκλησίας της περιοχής είχε... γλιτώσει από τη δράση τους. Συνήθης πρακτική τους, όπως φάνηκε, ήταν να καταστρέφουν ή να καίνε τα μέρη τα οποία λήστευαν...
Η τοπική κοινωνία της Σαλαμίνας δηλώνει συγκλονισμένη από την αποκάλυψη της ταυτότητας των δραστών. «Δεν μπορούμε να πιστέψουμε πως πίσω από αυτές τις βίαιες εισβολές ήταν δύο αδέρφια και οι φίλοι τους, καθημερινά παιδιά, που ζούσαν ανάμεσά μας», μας είπε κάτοικος της περιοχής που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του...
Η περίπτωση της άγουρης σπείρας στη Σαλαμίνα δεν είναι ούτε η μόνη, ούτε η μοναδική περίπτωση ανήλικης παραβατικότητας που έχει απασχολήσει τον τελευταίο καιρό την επικαιρότητα.
Μία εβδομάδα νωρίτερα, στη Λούτσα είχαν συλληφθεί δύο 13χρονοι που σύμφωνα με την αστυνομία είχαν διαπράξει 62 κλοπές.

Προσπαθούμε όχι να τιμωρήσουμε, αλλά να συμμορφώσουμε τα παιδιά, ώστε να μην απασχολήσουν εκ νέου την αστυνομία στο μέλλον, δηλώνει υψηλόβαθμος αξιωματικός της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων
Στα μέσα του Νοέμβρη, στη Θεσσαλονίκη, πέντε ανήλικοι, ηλικίας από 14 έως 16 ετών, συνελήφθησαν γιατί απειλούσαν πεζούς στους δρόμους της συμπρωτεύουσας για να αποσπάσουν χρήματα και κινητά τηλέφωνα.
Και μόλις προχθές, τέσσερα παιδάκια από 9 έως 16 ετών πιάστηκαν από τις διωκτικές Αρχές, γιατί παριστάνοντας τους κωφάλαλους έπειθαν τους περαστικούς να τους ενισχύσουν με τον οβολό τους...
Σκληρές επιθέσεις
Η «άγουρη» παραβατικότητα είναι πια σημείο των καιρών. Ακολουθώντας την πορεία του λεγόμενου «κοινού» εγκλήματος, οι πιτσιρικάδες γίνονται όλο και πιο επιθετικοί, αντιγράφοντας σημεία από τη δράση των ενηλίκων «συναδέλφων» τους. Και, μπορεί να μη διαθέτουν όπλα, ωστόσο οι επιθέσεις κρίνονται ως ιδιαίτερα «σκληρές». Σε ληστείες που καταγράφηκαν στο τέλος Οκτωβρίου στη Νίκαια, οι δράστες φέρεται να ήταν δύο πιτσιρικάδες, ένας 16χρονος και ένας 17χρονος από την ευρύτερη περιοχή. Με κουκούλες και αεροβόλο έμπαιναν σε μαγαζιά και τα λήστευαν.
Σύμφωνα με τους αστυνομικούς Ασφαλείας της Νίκαιας, ο 16χρονος ήταν ο πιο «άγριος» της ομάδας, αφού ήταν αυτός που φώναζε, όσο πιο άγρια μπορούσε, στον ιδιοκτήτη να τους δώσει τα χρήματα.
«Εάν τον έβλεπες έξω στον δρόμο και σου έλεγε κάποιος ότι είχε κάνει ληστεία, δεν θα το πίστευες με τίποτα. Είναι ένα μικροκαμωμένο παιδάκι, που δεν σου γεμίζει το μάτι» είχαν πει τότε οι αστυνομικοί.
Στατιστικά
Οπως μας είπε υψηλόβαθμος αξιωματικός της Υποδιεύθυνσης Προστασίας Ανηλίκων, τα στατιστικά στοιχεία της αστυνομίας δείχνουν ότι η παραβατικότητα των ανηλίκων κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα σε σχέση με τον πληθυσμό.
Οι πλείστες περιπτώσεις των υποθέσεων που καθημερινά απασχολούν την υπηρεσία είναι η επαιτεία, οι μικροποσότητες ναρκωτικών και ο χουλιγκανισμός.
«Πάντα υπήρχαν ανήλικοι παραπτωματίες και πάντα θα υπάρχουν. Το θέμα είναι να συνειδητοποιήσουν τον ρόλο που θα ήθελαν να έχουν στην κοινωνία και να τον διεκδικήσουν. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε κι εμείς εδώ.
Σε συνεργασία με τους εισαγγελείς ανηλίκων, προσπαθούμε όχι να τιμωρήσουμε, αλλά να συμμορφώσουμε τα παιδιά, ώστε να μην απασχολήσουν εκ νέου την αστυνομία στο μέλλον», δηλώνει χαρακτηριστικά.
ΛΑΘΟΣ ΠΡΟΤΥΠΑ
Οταν η αγριότητα καταγράφεται στις πράξεις των παιδιών, τρομάζει. Επηρεασμένοι από κινηματογραφικές ταινίες, ηλεκτρονικά παιχνίδια και τηλεοπτικές σειρές, οι ανήλικοι προσπαθούν να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους. Οπως λένε οι ειδικοί, είναι το αποτέλεσμα του συναισθηματικού κενού και της έλλειψης στήριξης από τις οικογένειές τους. Δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο που τις περισσότερες φορές τα παιδιά που συλλαμβάνονται είναι «προβληματικών» ή διαλυμένων οικογενειών...
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Σχέδιο πρόληψης της παραβατικότητας
«Η πραγμάτωση των δικαιωμάτων των παιδιών, όπως του δικαιώματος στην επιβίωση, την υγεία, την εκπαίδευση και τη δίκαιη δίκη, αποτελεί βασική προϋπόθεση για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παραβατικότητάς τους. Απεναντίας, η καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, η στέρηση οραμάτων και προοπτικών τους, αυξάνουν τις πιθανότητες προσβολής εννόμων αγαθών των συνανθρώπων τους, ως μια μορφή αντίδρασης στην κοινωνική αδικία που υφίστανται», δηλώνει στο «Εθνος» η Αγγελική Πιτσελά, αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και πρόεδρος του Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου για την αντιμετώπιση της θυματοποίησης και της εγκληματικότητας των ανηλίκων (ΚΕΣΑΘΕΑ).
«Περίοδοι κοινωνικής κρίσης και οικονομικής ύφεσης είναι περίοδοι αμφισβήτησης της ισχύουσας τάξης πραγμάτων, χωρίς, ωστόσο, να αγνοούμε ότι η οικονομική ευημερία δεν είναι μονόδρομος που απωθεί στο περιθώριο εγκληματικές συμπεριφορές. Αυξημένες προσπάθειες κοινωνικής ένταξης χρειάζονται ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες των παιδιών, όπως η ομάδα των νεαρών δραστών που σε σύντομο χρονικό διάστημα διαπράττει σοβαρά εγκλήματα (οι λεγόμενοι επίμονοι δράστες)», σημειώνει.
Το Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο ιδρύθηκε το 2010, με στόχο να συντονίζει και οργανώνει δράσεις για θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης της θυματοποίησης και της εγκληματικότητας των ανηλίκων, να εισηγείται προτάσεις και να γνωμοδοτεί στον υπουργό Δικαιοσύνης.
Στο Συμβούλιο συμμετέχουν επιστήμονες από τα σχετικά πεδία της εγκληματολογίας, της ψυχολογίας, της κοινωνικής πολιτικής και της κοινωνιολογίας, καθώς και εισαγγελείς ανηλίκων, επιμελητές, συγγραφείς, δημοσιογράφοι και καλλιτέχνες. «Το ΚΕΣΑΘΕΑ προσπαθεί να σχεδιάσει, να αναπτύξει και να υλοποιήσει μια εθνική στρατηγική για την ενίσχυση των προστατευτικών παραγόντων -όπως είναι η ανάπτυξη ισχυρών δεσμών στην οικογένεια, στο σχολείο και στην τοπική κοινότητα- και την αποδυνάμωση των παραγόντων κινδύνου εμπλοκής σε παραβατική συμπεριφορά -όπως είναι η κακοποίηση, εγκατάλειψη, παραμέληση, εκμετάλλευση, σχολική αποτυχία, ανεργία γονέων, κατάχρηση ουσιών- με γνώμονα την εξυπηρέτηση του συμφέροντος του παιδιού», εξηγεί η πρόεδρος κ. Πιτσελά.
«Κυβερνητικοί και μη κυβερνητικοί οργανισμοί, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, η τοπική κοινότητα, καθώς και οι τοπικές οργανώσεις προστασίας των παιδιών καλούνται να προβλέψουν κατάλληλους πόρους, να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να συνεργαστούν για να βελτιώσουν τις κοινωνικο-οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες της χώρας, το αίσθημα ασφάλειας και την ποιότητα ζωής των πολιτών», καταλήγει.
Το προφίλ
Ηλικίες από 9 έως 17 ετών.
Μες στον τελευταίο μήνα εξαρθρώθηκαν τουλάχιστον 5 σπείρες ανηλίκων σε όλη την Ελλάδα. Η δράση τους γίνεται όλο και πιο άγρια.
Οι περισσότερες υποθέσεις που απασχολούν την Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων Αττικής αφορούν επαιτεία, μικροποσότητες ναρκωτικών και χουλιγκανισμό.
ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΑ
ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Αλεξάνδρα Καππάτου -ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος
Η κρίση κλονίζει την οικογένεια
Τα επανειλημμένα περιστατικά παραβατικότητας ανηλίκων δεν θα 'πρεπε να μας εκπλήσσουν. Οι συνθήκες αποσταθεροποίησης, η διάχυτη ανασφάλεια, καθώς και τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που χαρακτηρίζουν τη σημερινή εποχή, ενισχύουν την ανασφάλεια, την αμφιβολία για το αύριο, και απομακρύνουν από τους έφηβους τη δυνατότητα να θέσουν στόχους και να ονειρευτούν το μέλλον τους.
Δυστυχώς, με την ανεργία, τις περικοπές και τα αυξανόμενα οικογενειακά προβλήματα, οι σταθερές των παιδιών κλονίζονται. Η οικογένεια παύει να αποτελεί καταφύγιο, μέσο στήριξης και αρραγή ιστό για τον έφηβο, με άμεση συνέπεια να αναζητεί συχνά εκτός οικογένειας, μέσα από διάφορες παρέες ή και δραστηριότητες, την αποδοχή, την ασφάλεια και την επιβεβαίωση που έχει ανάγκη.
Κάποια παιδιά ανασφαλή, συναισθηματικά, ακάλυπτα από την οικογένειά τους, που ίσως αντιμετωπίζουν αδιάγνωστα προβλήματα ψυχικής υγείας, ενδεχομένως να εμπλακούν σε καταστάσεις παραβατικότητας, βίας ή χρήσης ουσιών.
Ο υποστηρικτικός ρόλος των γονιών είναι σημαντικός στην ταραγμένη περίοδο της εφηβείας. Αποτελούν σημείο αναφοράς στη ζωή του παιδιού τους, ακόμη και αν τους αμφισβητεί ή αν συγκρούεται μαζί τους. Σε αυτήν τη δύσκολη συγκυρία είναι απαραίτητο οι γονείς, παρά τα σοβαρά προβλήματα που καλούνται να διαχειριστούν, να προτάσσουν τις ψυχικές ανάγκες των παιδιών τους, να ασχολούνται μαζί τους και να είναι δίπλα τους. Να στέλνουν το μήνυμα πως «εδώ είμαστε, μαζί μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα πάντα». Κι έτσι, ο οικογενειακός ιστός θα αποτελεί δίχτυ προστασίας για κάθε παιδί...
Γιώργος Πεταλωτής -υφυπουργός Δικαιοσύνης.
Υπάρχουν πολλές ελλείψεις
Με τις υπηρεσίες του υπ. Δικαιοσύνης εμπλέκονται δύο μεγάλες κατηγορίες ανηλίκων: 1. οι παραβάτες, οι οποίοι κρατούνται σε ειδικά καταστήματα κράτησης νέων και 2. τα παιδιά σε κίνδυνο, που εποπτεύονται από τις Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων του υπουργείου.
Τον Αύγουστο υπήρξαν οριζόντιες περικοπές στους προϋπολογισμούς όλων των υπουργείων. Πετύχαμε ευτυχώς τον Οκτώβριο να λάβουμε πίσω ένα μέρος των χρημάτων και δίνουμε αγώνα ώστε τουλάχιστον να διατηρήσουμε στο ίδιο επίπεδο τα οικονομικά των δομών των ανηλίκων - αν και κατά τη γνώμη μου η οικονομική υποστήριξη δεν είναι στο επίπεδο που θα ήθελα για έναν τέτοιο ευαίσθητο τομέα.
Θα μπορούσα, πάντως, να πω ότι με τα σημερινά στενά δεδομένα γίνεται ό,τι είναι δυνατόν. Ηδη λειτουργούμε σχολεία, προγράμματα ελληνομάθειας για τους αλλοδαπούς κρατουμένους, σχολική ενίσχυση από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ολοκληρώσαμε ένα πρόγραμμα Graffiti στον Αυλώνα σε συνεργασία με την ΑΣΚΤ.
Σε θεσμικό επίπεδο, το υπουργείο κατά τα δύο τελευταία έτη πέτυχε να εξορθολογήσει το πλαίσιο ποινών για τους ανηλίκους.
Δυστυχώς, απέχουμε πολύ από το να δηλώσω ικανοποίηση. Υπάρχουν ελλείψεις, δυστυχώς δεδομένες, σε ό,τι αφορά την κοινωνική διάσταση της Ελληνικής Πολιτείας. Η δημοσιονομική προσαρμογή δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος των προνοιακών δομών - αντίθετα, σε τέτοιες περιόδους πρέπει να ενισχύουμε τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες για λόγους ανθρωπιάς και κοινωνικής ειρήνευσης. Ελπίζω ο νέος προϋπολογισμός να το λάβει υπόψη. Και σύντομα να μπορούμε να σχεδιάζουμε προοπτικά για το μέλλον

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ :M.LAGANA